Orhan Kemal (4)

Tahir Şilkan

Orhan Kemal'in kitapları yabancı dillerde yayınlanmaya başlamıştır. Kitaplarının yayınlandığı ülkelerden biri Sovyetler Birliği'dir. Orhan Kemal, Dışişleri Bakanlığı aracılığıyla başvuruda bulunarak yayınlanan kitaplarının telif ücretini ister. Sovyetler Birliği birikmiş telif ücretlerini ödemesinden bir süre sonra, aylardan acılar içinde kıvranan küçük kardeşi kanserden ölecektir. 

Orhan Kemal sabahın beşinde Müfettişler Müfettişi'nin devamı olan Üç Kağıtçı'yı yazmaktadır. Alt katta kardeşi hastalıktan acılar içindeyken, Orhan Kemal "mizahi" roman yazmaktadır. Mizahi romanlar olarak nitelense de, gerçekte ülkenin tarihsel gelişimini yansıtan çok önemli toplumsal eleştiri kitaplarıdır. Müfetişler Müfettişi ve Üç Kağıtçı. Orhan Kemal'in edebiyatımıza armağan ettiği çok güçlü karakterlerden birinin Kudret Yanardağ'ın hikayesidir anlatılan ama gerçekte anlatılan tüm Türkiye'dir. 

Orhan Kemal hikaye, roman ve senaryolarının dışında oyunlar da yazmaktadır. Devlet Kuşu, 72. Koğuş, İspinozlar... Tiyatro salonları tıklım tıklım dolmaktadır. Çok mutludur Orhan Kemal; şöyle der:

"Salon dolu. İnsan, üretiminde katkısı olduğu bir eserin beğenilmesine çok seviniyor. Yaşasın halk! Valla halk, fakir fukara yani. Onlar çok daha iyi anlıyor. Türkiye İşçi Partisi (TİP) çiçek göndermiş, nasıl sevindim tasavvur edemezsin...

Ancak hastadır Orhan Kemal, henüz 1958'de böbrek iltihabından mı, idrar yollarından mı şiddetli sancılar geçirip iyileşmiştir. 1964'de evden dışarı çıkamayacak ve galiba tanınmayacak kadar hastadır. Yemek bile yiyememekte, su içememektedir. Kardeşinin birkaç ay önce öldüğü karyolaya yatma sırasının kendine geldiğini düşünmektedir. Dedelerinin elli beş yaşında öldüğünü düşünüp, ölüme hazır olduğunu yazacaktır. 

Sovyetler Birliği gezisi sırasında hastaneye kaldırılır. Uzun zamandan beri kist dermoit, tüberküloz ve kalbinden rahatsızlığının tedavisi için Moskova'nın en iyi hastanesinde tedavi edilmeye başlanır ancak Orhan Kemal, memleket özlemi ve çocuklarına yeterince para bırakmadığı için endişelidir. Beş altı ay sürecek bir tedaviyi yarım bırakıp ülkeye döner.

Romanları, hikaye kitapları birbiri ardına yayınlanmakta, oyunları tiyatrolarda oynanmaktadır. Kitaplarıyla edebiyat ödülleri kazanmaktadır.

Orhan Kemal, bir söyleşisinde nehir romanlar yazmak istediğini söyler. Romain Rolland'ın on ciltlik Jean Christophe, İlya Ehrenburg'un Paris Düşerken, Fırtına, Dipten Gelen Dalga, Şolohov'un Durgun Akardı Don romanlarını okumuş çok beğendiğini söylemiştir. Kendisi de ta 1958'den itibaren, ailesinin Bulgaristan'da başlayan macerasını yazmak istemektedir. (Önemli Not kitabını okursanız Orhan Kemal'in yazmaya başladığı nehir romandan kısa bir bölüm okumak mutluluğuna ereceğinizi söylemek isterim)

Araştırma yapmak ve gezmek için eşiyle birlikte Bulgaristan Yazarlar Birliği'nin davetlisi olarak gittiği Sofya'da rahatsızlanır. Hastaneye yatar. Hastanede iki damarında meydana gelen pıhtılaşma konuşmasını imkansızlaştırır. Orhan Kemal doktordan bir beyaz kağıt ister. Son sözlerini konuşamadığı için yazacaktır:

"...Eşe dosta selam... İnandığım doğruların adamı oldum, böyle yaşadım. Karınca kararınca bu doğruların savaşını daha çok sanatımda yapmaya çalıştım. Kursağıma hakkım olmayan tek kuruş dahi girmemiştir..."

Cenazesi karayoluyla ülkeye getirilir. Orhan Kemal'in cenazesini taşıyan minibüs İstanbul'a gelirken Babaeski'de yol kenarında işçiler tarafından durdurulur. İşçiler minibüsün önüne kargacık burgacık bir yazıyla yazdıkları bir pankart asarlar. Orhan Kemal'in hayatını kısaca anlatmaya çalıştığım bu yazı dizisini o pankarttaki sözlerle bitirmek isterim

"BİZ İŞÇİLER, SENİN HATIRAN ÖNÜNDE SAYGIYLA EĞİLİRİZ"

Editörün notu: Yazar Tahir Şilkan'ın ABC Gazetesi okurları için yazdığı Orhan Kemal dizisinin dördüncü ve son bölümünü okudunuz. Dizinin ilk üç yazısına ulaşmak için: