Sudan'da neler oluyor?

Sudan diktatörü Ömer El Beşir’in 30 yıllık iktidarı halkın öfkesiyle yıkıldı. Halkın yoksulluk ve yolsuzluk tepkileriyle başlayan sokak gösterileri, meslek odalarının da aktif katışımıyla başarıya ulaştı. Ömer el Beşir’in halkın tepkisi karşısında daha fazla direnemeyerek ilk adımda kız kardeşinin kocası olan Savunma Bakanı Avad Naif tarafından görevinden ayrıldığı açıklandı. Kendisini askeri konsey başkanı olarak açıklayan Avad Naif sıkıyönetim ve sokağa çıkma yasağı ilan ederek iktidarı korumaya çalıştı. Halk bu değişime inanmadı ve sokakları terk etmedi.

Ömer El Beşir tarafından planlanan ve halkın tepkisini yatıştırmaya dönük bu hamle boşa çıkınca ve gösteriler Savunma Bakanının konutu önünde artan şiddetiyle devam edince ordu sürece müdahale ederek yönetime el koyduğunu açıkladı. Aynı açıklama da 6 ay sonra seçimlerin yapılacağını ve iktidarın sivillere devredileceğini belirterek, sokağa çıkma yasağını kaldırdı. Yeni oluşturulan askeri konseyin başkanı olarak muhalif yapılarla görüşerek ortak çözümler aramaya yöneldi. Net bir anlaşma henüz olmamasına rağmen ülkede bir sakinleşmenin yaşandığı görülüyor.

Diktatör Ömer EL Beşir bu konsey tarafından ev hapsinde tutulduğu konuttan alınarak cezaevine kondu ve hakkında yolsuzluk, karar para aklama suçlarından dava açılacağı duyuruldu. Ömer El Beşir’in evinde yapılan aramada milyonlarca dolar para bulundu. Kardeşleri ve bazı bakanları kaçarak ülkeyi terk etti. Kardeşlerinin Türkiye vatandaşı oldukları ve Türkiye’ye kaçtıkları iddia ediliyor.

Otuz yıldır iktidardaydı

1989 yılında bir askeri darbeyle iktidara gelen Sudan Devlet Başkanı Ömer el Beşir, 30 yıl sonra sokak gösterilerinin ardından, yine bir askeri müdahaleyle görevinden alındı.

Ömer el Beşir, Sudan tarihinin en uzun süre görevde kalan devlet başkanıydı.

1940 yılında Hartum'un 180 kilometre kuzeyindeki Havaş Banga adında bir köyde doğan el Beşir, 12 çocuklu bir ailenin ikinci çocuğu olarak dünyaya geldi.

El Beşir, 49 yaşındayken katıldığı darbeyle ülkesinde iktidarı ele geçirdi ve bugüne kadar da bırakmadı.

Seçimle iktidara gelen hükümete karşı 30 Haziran 1989 tarihinde düzenlenen askeri darbeyi Müslüman Kardeşler ‘in Sudan kolu, dönemin önemli İslami kanaat önderlerinden Hasan el Turabi liderliğindeki Ulusal İslami Cephe tarafından da destekledi.

24 yıldır gizli bir yerde tutulan muhalifler bulundu

El Beşir’in para stoklarını bulmak için yürütülen operasyon kapsamında bir camiye operasyon düzenleyen askerler yıllardır burada hapis olarak tutulan muhalifleri buldular. 1995 yılından beri kayıp bilenen ve öldüğü düşünülen bazı muhaliflerin yıllardır burada tutuldukları ve sürekli işkenceye tabi tutuldukları belirtiliyor. Ailelerinin öldüğü düşündüğü 43 tutsak askerlerin yaptığı operasyonla kurtarılarak özgürlüklerine kavuşturuldular. İnsanlık dışı bu uygulamanın başka yerlerde de olacağını düşünen askeri konsey, aramaların devam devam edeceğini belirtiyor.

Beşir hakkındaki suçlamalar

El Beşir'i iktidarı boyunca uluslararası alanda en çok zorlayan gelişme ise 2008 yılında Uluslararası Ceza Mahkemesi Savcısı LuisMoreno-Ocampo tarafından hazırlanan iddianame oldu.

Moreno-Ocampo, el Beşir'e Darfur'daki iç savaşta soykırım, savaş suçu ve insanlığa karşı suç işleme suçlamalarını yöneltti. Sudan'ın batısında bulunan Darfur eyaleti, uzun yıllardan bu yana dini, etnik ve ekonomik gerekçelerle farklı isyanlara sahne oldu. Şubat 2003'te ise hükümet sert şekilde müdahale etti. Darfur'daki çatışmalardan 3 milyon kişinin etkilendiği belirtiliyor.

El Beşir hakkında 2009 yılında arama kararı çıkartıldı.

 Sudan’ın etnik yapısı

Sudan'daki en büyük nüfusu yaklaşık % 50'sini Araplar oluşturmaktadır. Sudan Arapları Arapça konuşmaktadırlar ve % 99'u Müslümandır. İkinci etnik unsur nüfusun % 11.5'ini oluşturan Dinka’lardır.

Genellikle güney bölgelerde yasayan Dinka’ların çoğunluğu yereldinlere mensup veya Hristiyan’dır. Bunların dışında kalan etnik unsurların basta gelenleri ve oranları da şöyledir: Bejalar (% 6,5), Nubalar (% 6), Nebiyeler (% 5), Hausalar (% 4), Azandeler (% 2.7), Beriler (% 2.5), Furlar (% 2), Fulaniler (% 1.5), Masalitler (% 1.1), Takaliler (% 0.9), Tamalar (% 0.5).

Sudan'da ordu ile muhalefet geçiş konseyi konusunda anlaştı Sudan'da 30 yıldır iktidarda olan Ömer El Beşir'i istifaya zorlayıp yönetimi ele alan ordu ile sivil iktidar isteyen muhalefet arasında geçiş konseyi kurulması noktasında anlaşma sağlandı. Ancak konseyin nasıl şekilleneceğine ilişkin henüz mutabakata varılamadı.

Ordu 3'ü sivil 7'si asker 10 kişiden oluşan bir konsey oluşturulması konusunda ısrarcıyken, protestocular 7'si asker 8'i sivil 15 kişilik bir oluşum istiyor.

Devlet televizyonuna röportaj veren Abdülfettah el-Burhan yönetimi sivillere devretme konusunda kararlı olduklarını açıkladı.

Sudan Türkiye ilişkileri

Ömer El Beşir ismini Türkiye kamuoyu Erdoğan’ın ilişkisi ile yakından öğrendi. Uluslararası mahkemelerce hakkında insanlık suçu işlediği için yakalama kararı verilen Ömer El Beşir’in gidebildiği birkaç ülkeden birisi de Türkiye oldu. Türkiye iktidarı ile yakın ilişkiler kuran El Beşir ve kardeşleri ile bazı bakanlarına Türkiye vatandaşlığı verildiği, yolsuzluklarının bir kısmını Türk şirketleri aracılığı ile yaptığı iddiası ile Sudan da faaliyet gösteren bazı Türk şirketlerine el koyarak sahipleri hakkında yakalama kararı çıkartıldı.

Bu şirketler en önemlisi S.M. isimli şirketinin tüm mal varlığına el konularak Şirket sahipleri hakkında yakalama kararı çıkartıldı. Araması çıkartılan şirket sahiplerinin Katar’a kaçtığı iddia ediliyor. Altın madenleri ve pek çok şirketin sahibi kişilerin aynı zamanda Sudan vatandaşlığı da aldığı da belirtiliyor.

Aramaların devam ettiğini belirten Sudan askeri yetkililer daha pek çok yerde para kasalarının bulunabileceğini belirtiyorlar.