Küresel teröre ne oldu?

         Son birkaç yılda Irak ve Suriye’de IŞİD’in yok edilme aşamasında geldiği haberleri gelse de, işinin tamamen bitmediği söyleniyordu. Bu arada, ABD ve Avrupa’da aşırı sağ hortladı. Mart 2020’de başlayan Pandemi süreci ise terör örgütleri kadar devletlerin terörle mücadelesinde de yeni bir dönem başlattı. Bu makalede, küresel terörün bugünü ile pandemi döneminde yaşananlar hakkında bir analiz yapacağız. Tabii, son bölümde Türkiye’nin terörle mücadelesi için de söyleyeceklerimiz olacak.

Küresel durum raporu..

1970 yılından beri tutulan kayıtlara göre; terörizm, 163 ülkeye yayılmış ve bu dünya nüfusunun %99,7’sine tekabül ediyor. Elimizdeki rakamlar 2019 yılına yani pandemi öncesine ait çünkü bu rakamlar Aralık 2020’de yayınlanabildi. 2019 yılında dünya genelinde terör kaynaklı 13.286 ölüm meydana geldi. Bu bir önceki yıla göre %15 azalma demek. Her ne kadar, Orta Doğu ve Kuzey Afrika, Rusya ve Avrasya, Güney Amerika ve Güney Asya bölgelerinde terör kaynaklı ölüm olaylarında en az %20 azalma görülse de, diğer bölgelerde artmaya devam etti. 2019 yılı rakamlarına göre dünyada 63 ülkede hemen her yıl terör saldırısı nedeni ile en az bir ölüm meydana geliyor. 17 ülkede ise bu rakam 100’ü geçiyor. 2015 yılında yıllık ölüm miktarı 1000’i geçen 6 ülke vardı. Terör saldırılarının %96’sı devam eden terör çatışmaları kapsamında meydana geldi. Küresel terör 2019’da 26,4 milyar dolarlık bir zarara yol açtı. Bu rakam 2018’den %25 daha az. Afganistan, Pakistan ve Hindistan’daki göreceli azalmalara rağmen, Güney Asya dünyada en çok terör saldırısı görülen bölge olmaya devam ediyor.

Son iki yıldır dünyada en çok terör kaynaklı ölüm Güney Asya’da görülüyor. Onu IŞİD’in yeni çatışma coğrafyası, Sahra-altı Afrikası takip ediyor. Ortadoğu ve Güney Asya’da terörist faaliyet sayısı azalırken, yeni bir terör dalgası ortaya çıkıyor. Bunlardan ilki Sahra-altı Afrika’sında IŞİD uzantılı gruplar ve diğeri Batı Avrupa ve Kuzey Amerika’daki aşırı sağ terörizm.

Terör saldırıları kaynaklı ölüm sayısının zirve yaptığı 2014 yılından bugüne terör kaynaklı ölüm sayısı %59 azaldı. En çok düşüş Irak, Suriye ve Nijerya’da görüldü. Dünya genelinde terör kaynaklı ölüm oranlarında bir düşüş yaşansa da, terör hala ciddi bir tehdit kaynağı olmaya devam ediyor.

2019 yılı rakamlarına göre terörizm nedeni ile en çok ölüm 1.654 kişi ile Afganistan’da oldu. Bu rakam bir önceki yıldan %22,4 daha az. İkinci en çok ölüm 1.245 kişi ile Nijerya’da oldu. 2018’de bu rakam 2.043 kişi idi yani %39,1 azalma var. Bununla beraber, Boko Horam kaynaklı ölümlerde hala az da olsa bir artış söz konusu. Nijerya’da terör saldırılarının zirve yaptığı 2014’den yılındaki rakama göre şimdi %83 azalma oldu. Dünyada terörün en çok olduğu 10 ülkenin 7’si Orta (Sahra) Afrika’da bulunmaktadır; Burkina Faso, Mozambik, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Mali, Nijer, Kamerun ve Etiyopya.

En çok artış Burkina Faso’da oldu; ölüm sayısı %590 artış ile 86’dan 593’e çıktı. Bu ülkeden faaliyet gösteren terör örgütleri arasında; Büyük Sahra İslam Devleti, Cemaat Nusrat el İslam Müslimin ve Ensar El-İslam’ın bir kolu bulunmaktadır. 2019 yılına terör saldırılarında ikinci en büyük artış Sri Lanka’da oldu. IŞİD’ın sorumluluğunu aldığı bombalı suikast saldırılarında 260 kişi öldü.

2019 yılındaki terör kaynaklı ölümlerden en çok şu dört terör örgütü sorumludur;

- Taliban,

- Boko Haram,

- IŞİD ve

- El –Şaab.

Bu dört örgüt, 2019 yılındaki 7.578 ölümden (%55) sorumludur. Afganistan’daki Taliban, dünyanın en ölümcül terör örgütü olmaya devam ediyor. 2019 yılında neden olduğu ölüm sayısı bir önceki yıla göre %18 azalmasına rağmen Taliban saldırılarında 4.990 kişinin öldüğü rapor ediliyor.

Küresel Terör Endeksi’ne (GTI) göre; Avrupa’da 2019 yılında meydana gelen terör kaynaklı ölümlerin büyük çoğunluğu (58 ölümün 40’ı) Türkiye’de meydana geldi. Bu rakamlar 2018 yılındakinden %60 daha az. Ancak, sivil kayıplar % 8 arttı. Türkiye’den sonra Avrupa’da en çok etkilenen ülkeler İngiltere, Fransa, Yunanistan, Almanya, Belçika ve İtalya. Türkiye, dünya genelinde 18. Sırada iken ABD 29, İngiltere 30. sırada.

Tablo-1’de yer alan ilk üç ülke “Çok Yüksek Risk” ülkesi iken, Türkiye’nin de yer aldığı diğer ülkeler “Yüksek Risk” kategorisindedir. Türkiye’nin küresel terörizm indeksindeki skoru en düşük 2002’de (4.62), en yüksek 2016’da (7.52) gerçekleşti. Grafik-1’de görüldüğü gibi, Türkiye hala terör riski oldukça yüksek ülkeler arasındadır.

El Kaide ve IŞİD

BM, Mayıs 2029 raporuna göre El Kaide’nin üst lider kadrosu ve yüzlerce silahlı militanı hala Afganistan’dadır. Hint alt kıtasındaki yabancı terörist gruplar Taliban ile bağlantılıdır.

2013 yılında ortaya çıktığından beri IŞİD’in neden olduğu yıllık ölüm sayısı 2019 yılında ilk defa 1000’in altına düştü. Ancak, IŞID’in merkezi zayıflamış olsa da diğer kıtalardaki uzantıları genişlemeye devam ediyor. Halen 37 ülkede IŞİD veya onun uzantısı bir terör örgütü faaliyet göstermektedir.

IŞİD’a bağlı gruplar 2019 yılında 27 ülkede saldırılarına devam ettiler. IŞİD kaynaklı ölüm 2018 yılında 1.571 iken, 2019 yılında 942’e düştü. Sadece ölüm miktarında değil, terörist saldırı sayısında da (2019’da 339 saldırı) azalma var. Her ne kadar IŞİD’in Ortadoğu ve Kuzey Afrika’daki faaliyetlerinde azalma görülse de Orta Afrika başta olmak üzere dünya genelindeki faaliyetlerinde artış var.

BM Terörle Mücadele Ofisi’ne göre, halen mevcut 10 bin kadar IŞİD militanın çoğu Irak’ta ve küresel tehdit potansiyeline sahipler. Çöllerde ve kırsal kesimlerde küçük hücreler halinde hareket ediyorlar, sınırları geçiyorlar ve fırsat buldukça saldırıyorlar. Özellikle Irak’a komşu ülkeler için risk daha fazla durumda.

Aşırı sağ..

Küresel terör alanında diğer bir trend ise son beş yılda aşırı sağ terör faaliyetlerinde artışta görülmektedir. 2014 yılından beri Kuzey Amerika, Batı Avrupa ve Okyanusya’da sağ-kanat terör saldırıları %250 arttı. Aynı dönemde sağ terör kaynaklı ölüm olayları da %709 arttı. Örneğin Yeni Zelanda’da dini tesislere (kilise-cami) yapılan 51 saldırıda 89 kişi öldü.

Makalenin devamı ve geniş versiyonu için

https://www.academia.edu/46590190/K%C3%BCresel_ter%C3%B6re_ne_oldu