Yeni kriz dün Esenboğa Havalimanı'ndan indi: Biden'ın atadığı diplomatik tecrübesi olmayan Büyükelçi Flake Ank

ABC Kritik / Serkut BOZKURT

Eski Cumhuriyetçi Arizona senatörü Jeff Flake ABD'nin yeni Büyükelçisi olarak Ankara'da. Flake, bu hafta Cumhurbaşkanı Erdoğan'a güven mektubunu sunduktan sonra resmen görevine başlayacak. ABD'nin Ankara'ya atadığı en üst düzey diplomatın, yani büyükelçisinin tek eksiği DİPLOMASİ. 

Biden, müttefik dediği Türkiye'ye ABD tarihinde ilk kez tecrübeli diplomat yerine siyasetçi Jeff Flake'i atadı. 

Türkiye'nin berbat yönetilen diplomasi yönetiminin faturası Flake oldu.

Çünkü;

Erdoğan'ın aşağılama sıfatı olarak olarak kullandığı deyimle 'Monşerler Dünyası'nda' veya gerçek adıyla diplomaside Ankara'nın önemi büyük. Ankara'nın diplomasideki sınıfı A'dır, Yani 1. sınıftır.

Başta BM'nin beş daimi üyesi, (Amerika Birleşik Devletleri, Birleşik Krallık, Fransa, Çin Halk Cumhuriyeti ve Rusya) olmak üzere, bir çok güçlü ülke en tecrübeli diplomatlarını Ankara'ya büyükelçi olarak atar. Bu teamül artık bozuldu. ABD'nin Flake öncesi atadığı iki elçiye bakalım.

ABD Dış politikasına yön veren elçiler

Büyükelçi David M. Satterfield
27 Haziran 2019 - 7 Ocak 2022
Haziran-Temmuz 2019 döneminde ABD Dışişleri Bakanı’nın Kıdemli Danışmanı olan Satterfield, Eylül 2017-Haziran 2019 tarihleri arasında Dışişleri Bakanlığı Yakın Doğu İşlerinden Sorumlu Müsteşar Yardımcısı Vekili olarak görev yaptı. Diplomasideki tecrübesinin ayrıntılarını merak edenler lütfen linki tıklasın. 

https://tr.usembassy.gov/tr/our-relationship-tr/buyukelci-david-m-satterfield/

Büyükelçi John Bass
10 Ekim 2014 - 15 Ekim 2017
ABD Dışişleri Bakanlığı’nda Kıdemli Diplomat olan Bass,  2012-2014 yılları arasında Bakan Özel Müşaviri; 2009-2012 yılları arasında ise ABD’nin Tiflis Büyükelçisi olarak görev yaptı.
Diplomasideki tecrübesinin ayrıntılarını merak edenler lütfen linki tıklasın. 
https://tr.usembassy.gov/tr/embassy-consulates-tr/ankara-tr/former-ambassadors-tr/buyukelci-john-bass/

Biden rövanş istiyor

Diplomatik kulislerde ABD'lilerin son iki yıldır Türkiye'nin Washington Büyükelçisi Murat Mercan'dan rahatsız olduğu haberleri geldi.
Çünkü Murat Mercan'ın diplomatik kariyeri Washington Büyükelçisi seviyesinde değil diye eleştirildi. Washington da diplomaside A sınıfı olarak yer alıyor. ABD tarafından Murat Mercan için kullanılan ifade ise 'Washington'a, diplomat değil, siyasetçi atandı.' 

Muirat Mercan, iktidardaki partiye yakın olması nedeniyle siyasetten uzak, diplomaside ilerlemesi gereken çözüm yollarında ilerleme sağlayamadığı için eleştiriliyordu.
Sonuçta, ABD, ilk kez Türkiye'ye diplomasi tecrübesi olmayan birini, yani bir siyasetçiyi Flake'i elçi olarak atandı.
Yani ABD, 'Siz diplomatik kariyeri yeterli olmayan, siyasi partiye yakın birini bize gönderirseniz, biz de aynısını size yaparız' dedi. Dediğini yaptı.

Diplomatik kariyeri olmayan yeni Büyükelçi Flake'i ve Türkiye'yi bekleyen sorunlar

Halkbank davası.
ABD yargısı, Halkbank'ı, petrol gelirlerini altına ve ardından nakit paraya çevirerek İran'ın çıkarına olacak şekilde kullanılmasına yol açmakla ve bunu yaparken de kazancı meşru göstermek için sahte gıda ticareti belgeleri oluşturmakla suçluyor.

Halkbank'ın İran'a yasaklı fonlardan gizlice 20 milyar dolar transfer etmesi için yardımcı olduğu; bu paranın en az 1 milyar dolarının ABD'nin mali sisteminde aklandığı iddia ediliyor. 

S-400 - F-35

Flake'in elçiliği senatoda onaylandığı sırada, ABD’li 11 Kongre üyesi, ABD Başkanı Joe Biden’a Türkiye hakkında bir mektup göndermişti. Biden’a gönderilen mektupta, Türkiye’nin ABD ve müttefikleri için ‘tehlike arz ettiği’ni belirtilerek, F-16’ların satışının gerçekleşmemesi gerektiğini bildirildi. Mektupta, “F-35’ler S400’den dolayı verilmedi” denildi.

Kavala - Demirtaş ve Kaftancıoğlu davası

ABD Dışişleri, Türkiye ile ilgili sorularda mutlaka Osman Kavala ve Selahattin Demirtaş'ın AİHM kararlarına rağmen tutuklu olması konusu gündeme getiriyor. Ayrıca, CHP İstanbul İl Başkanı Canan Kaftancıoğlu'nun yıllar önce attığı tweetten dolayı AK Parti'nin İstanbul seçimlerini kaybettikten sonra bastırdığı dava konusu da ABD'nin gündeminden düşmüyor.

Gri liste ve SBK

Her ne kadar şu anki gündemden dolayı öne çıkmasa da, Sezgin Baran Korkmaz'ın Avusturya'da ABD'nin talebi sonrası yakalanması konusu da önümüzdeki günlerde konuşulacak. Türkiye FATF tarafından kara paranın aklanması ve terörizmin finansmanını engellemede başarılı olamadığı için gri listeye alınmıştı.

Sezgin Baran Korkmaz ve Mormon tarikatı

Sezgin Baran Korkmaz'ın ABD tarafından yargılanma talebi, Flake için kişisel bir mesele. 
Çünkü Flake, Mormon tarikatı üyesi. ABD'de devam eden SBK'nın ortağı olduğu Kingston Kardeşler de Mormon tarikatı üyesi. Kingston kardeşlerin itirafçı olarak yargılandığı dava ABD'de devam ediyor. Ancak Mormonlar için Kingston Kardeşlerin yaptığı affedilmez. Mormon tarikatı üyesi olan Flake için Sezgin Baran Korkmaz davası bu nedenle kişisel bir hal alacak.

SBK - Soylu müttefikliği

Sedat Peker'in gündeme getirdiği ancak Süleyman Soylu ve İçişleri Bakanlığı'nın yanıt vermediği 'Sezgin Baran Korkmaz, İçişleri Bakanlığına gitti mi, aralarındaki hukuk nedir' sorusu ABD'nin gündeminden düşmüyor. Gerçi Soylu, SBK olayı öncesinde de ABD elçisine randevu vermemiş, hemen her fırsatta ABD'yi eleştirmişti. Flake, göreve başladığında, her ne kadar diplomasi tecrübesi olmasa da İçişleri Bakanı Soylu'dan randevu isteyecek. Tahminim, Soylu kabul etmeyecek. İşte Flake'in siyasetçi olan kimliği belki ilk kez bu durumda ortaya çıkabilir. Soylu'yu eleştirip, ilk diplomatik krize yol açabilir.

Mekik diplomasisi nasıl olacak?

İşte yeni ABD Ankara Büyükelçisi Flake Türkiye'de bu gündemle ilgili diplomasi yapacak. Ancak hatırlatalım. Diplomatik tecrübesi SIFIR. Krize neden olacak bu başlıklarla ilgili Flake, siyasi bir yorum yapabilir.

Yeni ABD Büyükelçisi Jeff Flake kimdir?

ABD'nin Ankara Büyükelçiliğinin internet sitesine göre Flake'in kariyeri müthiş. Ama eksik olan diplomasi. O yok. Buna rağmen ABD Büyükelçiliği uzun bir biyografi hazırlamış. Eksikleri de var biyografinin: 
Büyükelçi Flake, 13 Temmuz 2021 tarihinde Başkan Biden tarafından ABD’nin Ankara Büyükelçiliğine aday gösterilmiştir.  Flake’in adaylığı 26 Ekim 2021 tarihinde ABD Senatosu tarafından onaylanmış; Flake 10 Aralık’ta Başkan Yardımcısı Kamala Harris’in huzurunda yemin etmiş ve Ocak 2022’de Türkiye’ye gelerek görevine başlamıştır. 

ABD Büyükelçiliği sitesinde yazmayan önemli bilgi:

Büyükelçiler, temsil ettikleri ülke devlet başkanının imzasını taşıyan bir "güven mektubu"nu (İtimatname) atandıkları ülke devlet başkanına özel bir törenle arz eder ve ancak bu törenden sonra resmen göreve başlamış kabul olunurlar. Henüz resmi olarak elçi olarak atanmadı. Flake, Erdoğan'a güven mektubu sunacak.

Atanmış Büyükelçi Flake, 2013-2019 yılları arasında Arizona Eyaleti’ni temsilen ABD Senatosu’nda Senatör olarak görev yapmış; 2001-2013 yılları arasında ise Arizona’yı Kongre Üyesi olarak temsil etmiştir.  Senato’da bulunduğu süre içinde Dış İlişkiler, Enerji ve Doğal Kaynaklar ve Yargı Komiteleri ile Yaşlı Hizmetleri Özel Komitesi’nde görev yapan Flake, Senato’da Afrika ve Küresel Sağlık Politikası ile Bilgi Gizliliği, Teknoloji ve Hukuk Alt Komitelerinin de başkanlığını yürütmüştür. ABD Temsilciler Meclisi’nde bulunduğu süre zarfında ise Tahsisat Komitesi’nde görev yapmıştır.

Flake son dönemde Arizona Devlet Üniversitesi’nde Seçkin Akademi Üyesi ve Brigham Young Üniversitesi’nin Sorensen Ahlaki ve Etik Liderlik Merkezi’nde Akademi Üyesi olarak görev almıştır. Flake, ayrıca Harvard Üniversitesi’nin prestijli kurumu Politika Enstitüsü’nde Yüksek Danışma Komitesi’nde bulunmuştur. Kamuoyunda sıkça görülen bir konuşmacı olarak, CNN ve CBS Haber kanallarına da katkı sunmuştur.

Flake, Arizona Eyaleti’nin Phoenix kentindeki (kamu politikası araştırmalarının yanı sıra hak ve özgürlükler konusunda savunuculuk yapan) Goldwater Enstitüsü’nde İcra Direktörü olarak çalışmıştır. Kariyerinin başlarında ise, ülkenin bağımsızlığa geçiş sürecinde Namibya Demokrasi Vakfı’nın İcra Direktörlüğünü üstlenmiştir.

Brigham Young Üniversitesi’nden Uluslararası İlişkiler alanında Lisans, Siyaset Bilimi alanında Yüksek Lisans derecesi olan Flake, İrlanda’nın başkenti Dublin’deki Trinity College bünyesinde yer alan Üniversite Felsefe Topluluğu’ndan Onursal Patronaj Altın Madalyası almıştır.  Zimbabve ve Güney Afrika’da misyoner olarak görev yapan Flake, bu süre zarfında Afrikanca öğrenmiştir.

Jeff Flake, (evlenmeden önceki soyadı Bae olan) Cheryl Flake ile evlidir. Çiftin beş çocuğu vardır.