HDP bölünecek mi?

Analiz: Serkut BOZKURT

Halkların Demokratik Partisinin (HDP) içinden yeni bir parti çıkacağı yönündeki söylentiler son günlerde daha yüksek sesle dile getirilmeye başladı. Peki bu süreci başlatan şeyler nelerdi? Fitil nasıl ateşlendi...

Ayhan Bilgen, "Türkiye'nin yeni bir tarza ihtiyacı var" dedi ve siyasi parti kurulabilir mesajını verdi

Ayhan Bilgen, 18 Ocak'ta tutuklu olduğu için avukatı aracılığıyla Twitter hesabı üzerinden açıklama yaptı, yeni parti sinyali verdi. Bilgen açıklamasında, Türkiye'nin yeni bir fikir ve tarza ihtiyacı olduğunu söyleyerek "Bunun düşünsel ve toplumsal zeminini oluşturmak gerekiyor. Bunun yeni bir siyasi partiye dönüşme ihtimali, göreceği ilgi ve imkanlarla ilgilidir" ifadelerini kullandı.

İşte o paylaşım:

Türkiye’de yeni bir fikir ve tarza ihtiyaç var. Bunun düşünsel ve toplumsal zeminini oluşturmak gerekiyor. Bunun yeni bir siyasi partiye dönüşme ihtimali, göreceği ilgi ve imkanlarla ilgilidir.

— Ayhan Bilgen (@ayhanbilgen) January 18, 2021

Bilgen BBC'ye konuştu

16 Ekim 2020'de BBC Türkçe'den Ayşe Sayın'ın sorularını yanıtlayan Bilgen, o zaman da yeni parti sinyalini vermiş, HDP'ye eleştirmişti.

Ayhan Bilgen, 2014'teki Kobani eylemleri nedeniyle 25 Eylül 2020'de başlatılan operasyonda gözaltındayken Kars Belediye Başkanlığı görevinden istifa etti ardından tutuklanarak Sincan Cezaevi'ne konuldu.

Bilgen, tutuklu bulunduğu Sincan Cezaevi'nden, BBC Türkçe'nin sorularını yanıtlarken verdiği sinyaller şuydu: (Röportajı tamamı bu linkte)

Ayşe Sayın: Başta CHP olmak üzere, DEVA Partisi, Gelecek Partisi dahil, muhalefet partileri ilk kez sizin de tutuklandığınız soruşturmayı "siyasi operasyon" olarak nitelendirerek, ortak tepki gösterdi. Muhalefetin bu tutumunu nasıl değerlendiriyorsunuz?

Ayhan Bilgen: HDP'yi kriminalize etmeye yönelik her algı operasyonu, aynı zamanda tüm muhalefete yönelik mesaj içermektedir. Muhalefet partileri, hem gözaltı uygulaması, hem Kars belediyesine kayyum atanması karşısında demokratik duyarlılıkla hareket etmiştir. Bu beni, arkadaşlarımı ya da HDP'yi savunmaktan önce, hukuk ve demokrasiyi savunmaktır. Demokratik değişimi savunmaktır.

12 Ekim 2020: Tersine Türkiyelileşme

Bilgen, 12 Ekim'de, yani BBC röportajından dört gün önce,  tutukluğu olduğu için (avukatı üzerinden) sosyal medya hesabından açıklama yaptı. Ayhan Bilgen açıklamasında "Tersine Türkiyelileşme" vurgusu yaparak HDP'yi eleştirdi.

Bilgen'in sözleri şöyleydi:

Sadece son iki kongre süreci ve aday belirleme süreçlerine kimin, neden, hangi dayatmalarla müdahale ettiğine bakılırsa sorunun tam da benim 'tersine Türkiyelileşme' diye tarif ettiğim kişisel hesaplarla bir siyasi mücadeleyi kontrol altında tutma eğiliminden kaynaklandığı görülecektir.

Yanıt Saruhan Oluç'tan: İktidara payanda olmasın

Ayhan Bilgen'in hem geçen hafta yaptığı yeni parti sinyali açıklamasına ve hem de öncesinde BBC'ye verdiği röportajdaki HDP eleştirisine yanıt Grup Başkanvekili Saruhan Oluç'tan geldi.

Oluç, Bilgen'in HDP'de siyaset yaptığı için tutuklandığını söyleyerek "İleri sürdüğü fikirlerle iktidara payanda olmasın" gibi sert bir yanıt verdi.

Oluç, Bilgen'e yanıtında şu ifadeleri kullandı:

"Ayhan Bilgen ile fikir alışverişinde bulunmaya devam edeceğiz. Eleştirileri bize güç verir, bizi büyütür. Her eleştiri bizim için demokratik bir tartışma demektir. Her fikir ve özeleştiri bizim için önemlidir. Ama temennim odur ki Ayhan Bilgen'in ileri sürdüğü fikirler iktidara payanda olmasın. İktidar tarafından kullanılmaya başlanmasın... Ayhan Bilgen, HDP'de siyaset yaptığı için tutuklandı."

Ayhan Bilgen, HDP içindeki muhafazakar politikacılardan biri olarak biliniyor.

Kürt siyaset tarihinde muhafazakar partiler

Kürt siyasi hareketinde daha önce de muhafazakarları temsil etmek için parti kurulmuştu.

2006 yılında Şerafettin Elçi, tarafından Katılımcı Demokrasi Partisi (KADEP) kurulmuş, parti barajı aşamayacağı için Elçi 2011 yılındaki seçimlerde Diyarbakır'dan bağımsız aday olarak girmiş ve kazanmıştı.

Elçi, 2012 yılında kanserden vefat etti, kurduğu parti de 2019 yılında Türkiye Kürdistan Demokrat Partisi ile birleşti.

HDP, son yıllarda her ne kadar yeni muhafazakar adayları parti içine alsa da, sol çizgisinden dolayı kitleye hitap edemiyor.

Son üç seçimdeki oylarını veri olarak alırsak artık HDP'nin yüzde 10 baraj derdi de görünmüyor.

Tüm bu açıklama ve verilere bakarak görüştüğümüz uzmanlar ve siyasetçilerin ortak görüş ve yorumu şu:
* HDP içinden yeni bir parti çıkmaz. Ayrılan siyasetçiler olur ve parti kurarlarsa en çok KADEP gibi olurlar.

Peki Demirtaş...

Bütün bu yaşananlar içinde, büyük kesimler tarafından HDP'nin doğal lideri ve Türkiyelileşme sürecinin baş aktörü olarak görülen Selahattin Demirtaş'la ilgili sorular da sıkça soruluyor.

Örnekse, "Edirne Cezaeevi'nde bulunan Selahattin Demirtaş ne yapacak? Demirtaş, serbest kalırsa, acaba tekrar HDP sıralarına döner mi?" gibi sorular...

HDP içinde bu sorular sevilmiyor. Öncelik Demirtaş ve diğer siyasi tutukluların serbest bırakılması gerektiğini söylüyorlar. Doğru. Ama soruya yanıt verilmiyor.

Buna rağmen görüştüğümüz HDP'liler ve siyasetçilerin ortak açıklamaları ve öngörüleri var. Öngörüler şöyle:

• Demirtaş, HDP'ye zarar vermemek için yeni parti kurmaz, böyle bir yapının içine girmez.
• Seçmen olarak HDP'ye oy vereceğini duyurur.
• Dışarıdan eleştirilerini sıralar.
• Belli ki söylemek istedikleri var.

Sonuç: Demirtaş'ın HDP'ye alternatif bir parti kurma ve bağımsız aday olması beklenmiyor.

Her ne kadar dile getirilmese de, Demirtaş ve HDP arasında gerilim var. Örneğin HDP'nin 6'ıncı yılı kutlama videosunda Demirtaş'ın tek kare görüntüsü yayınlanmadı.

Video için tıklayın

Demirtaş da, hapishaneden soruları yanıtlarken, HDP'de siyaset ve liderlik için sinyal vermiyor.

HDP'nin yol haritası

Kayyım atamaları, liderlerin ve vekillerin hapse atılmasına tepki oyları HDP'ye geçecek.

Siyaset tarihinde ne zaman partileri kapatılsa, milletvekilleri, belediye başkanları hapse atılsa, HDP ve öncesinde kurulan partiler hep yüksek oyla geri döndü. Bu kez de sandıkta benzer bir tablonun çıkması şaşırtıcı olmaz.

Ayrıca HDP'nin yeni seçimde önünde Türk Solu konusu da yer alacak. En son seçimlerde Barış Atay ve Erkan Baş HDP kontenjanından milletvekili olmuş, ardından kendi partilerine geçmişti. Son olarak yine İstanbul milletvekili Ahmet Şık, HDP'den istifa etmiş, bağımsız milletvekili olmuştu.

HDP'nin bu seçimde Türk Solu için bu kez aday gösterip, göstermeyeceği bilinmiyor. Çünkü bu parti içinde sorun olarak görünüyor. 

Kürt siyasetçileri, hiç bir zaman kendilerini ifade edecek mecrada yer almadı. Özellikle merkez medyada. Sürekli baskı ve kapatma tehdidi oldu. HDP'siz siyasetçilerle HDP'nin geleceğinini tartışıldığı televizyon programları ve medya ortamında işleri zor.

Doğru.

Ancak sağdan ve soldan partiye gelen eleştirilere net yanıt verilmiyor.

Muhafazakar kesimden olan ve bir dönem partinin sözcülüğünü bile yapan Ayhan Bilgen'in HDP'ye yönelik "Tersine Türkiye" eleştirisi soldan da geliyor. 

Yine veri ile bitirelim.

Sorunun yanıtını derleme - analizde her ne kadar bulmaya çalışsak da şu var:

Son bir ayda internette, sosyal medyada en çok aranan kelime ve cümlelerde HDP - Yeni Parti ve HDP bölünecek mi yer alıyor.