Galileo’nun mektubu Londra’da ortaya çıktı

Galileo ile Katolk kilisesini karşı karşıya getiren olaylar zincirine eklenen son halka, Londra’da bir süre önce Royal Society’nin kütüphanesinde gün ışığına çıkan bir mektup. Galileo’nun Pisa üniversitesinde matematikçi arkadaşı Benedetto Castelli’ye yazdığı mektup, 21 Aralık 1613 tarihini taşıyor. Bu yedi sayfalık belgeyi, Bergamo üniversitesinde bilim tarihi dersi veren araştırmacı Salvatore Ricciardo ortaya çıkardı.

Galileo konusunda İtalya’da yürütülen ulusal düzeydeki bir bilimsel projenin parçası olan araştırma, engizisyona giden süreçte Galileo’nun Katolik kilisesi karşısında düşüncelerini savunmak adına izlediği yöntemi soruşturuyor. On altıncı yüzyıl İngiliz bilim tarihi konusunda uzman Salvatore Ricciardo, bu amaçla Londra’ya giderek Royal Society’nin kütüphanesinde Galileo’ya ilişkin belgeleri araştırmakla görevlendirildi.

Galileo’nun Benedetto Castelli’ye ilettiği metnin iki koyası olduğu biliniyor. Bu metinlerden biri yenilikçi fikirler içermeyen, kilisenin tepkisini çekmeyecek ılımlı bir metin, diğeri ise Galileo’nun bilimin Kilise karşısında bütünüyle özgür olması gerektiğini savunan, Katolik kilisesini tedirgin eden bir belge.

Galileo’nun imzasını taşıyan mektubu arşiv taraması sırasında fark eden Salvatore Ricciardo, şaşkınlığını gizlemiyor, “On altıncı yüzyıl İngiliz bilim tarihi konusunda uzmanım. Bilgisayarında tarama yaparken Benedetto Castelli’nin ismini tıkladım. Benedetto, Galileo’nun güvendiği bir bilim insanı. Onun adına açılan sayfada Galileo tarafından yazıkdığı vurgulanan bir belgeye rast geldim. Royal Society’nin mektubun yazıldığı tarihten 47 yıl sonra kurukdupunu düşününce, ‘ne garip bir tesadüf’ diye düşündüm. Belgeyi fotoğrafla belgeledim ve projenin yöneticileriyle bağlantı kurdum.”

Cagliari üniversitesinde görevli Michele Camerota’nun yürüttüğü grafolojik araştırma belgede G:G imzasının Galileo’ya ait olduğunu doğrularken, İngiliz bilim dergisi Nature, engizisyon mahkemesinde yargılanan Galileo’nuın kaleme aldığı mektubun içeriğiyle ilgili ayrıntıları yayımladı.

Galileo, matematikçi arkadaşı Benedetto’ya yazdığı mektupta, Katolik kilisesinin bilimsel düşüncelerini hedef alan tepkisini dizginlemeye mi çabalamıştı? Kilisenin bilimsel özgürlüğe gölge etmemesini savunurken bazı düşüncelerini sansürleyerek engizisyon mahkemesinin öfkesini mi dindirmek istemişti? Bu yöndeki ayrıntıları değerlendirmeleri bilim tarihçileri yapacak.

Galileo’nun mektubu kaleme aldığı dönemde Dünya’nın evrenin merkezi olduğuna inanılıyordu. 1543 yılında Kopernik, Dünya’nın güneş etrafında döndüğünü söylemişti. Mektubunda Galileo kendi gözlemlerine dayanarak Kopernik’e katıldığını vurguluyor. İncil’e ait bölümlerin ise bilim dışı oldukları gerekçesiyle göz ardı edilmesini savunuyor.

Galileo ile Vatikan arasında tırmanan çatışmada Dominikli rahip Niccolò Lorini kilit bir rol oynamıştı. Lorini’nin Galileo’nu yazdığı bir başka mektuptga Kilise’ye yönelik eleştirilerini setleştirdiği iddia edilmişti. Londra’da günışığına çıkarılan yeni belge, Lorini’nin Galileo’yu güç duruda bırakan mektubun içeriğinden farklı bir boyut sunuyor.

Galileo belki de Vatikan’ın kiliseye yönelik eleştirilerini ılımlı bir dille dile getirdiği bu mektubu görmesini istiyordu. Ancak Lorini’nin düzeltmeler yaptığı öne sürülen kopyası Galileo’nun engizisyon mahkemesinde yargılanmasının önünü açtı. 1632’de mahkeme Galileo'yu görüşlerinde vazgeçmesi konusunda uyardı. Bilim insanı geri adım atmayıca 1633’de “sapkın” olduğu gerekçesiyle hapis cezasına çarptırıldı.Vatikan’ın Galileo’yu resmen affetmesi için 1992 yılına kadar 392 yıl beklemek gerekti.