Sessiz ölüler

Orrido del Frejus’da karlar erimeye başlayınca Afrikalı bir gencin cesedi gün ışığına çıktı. “Korkunç Frejus” diye anılan mevkide avlanan bir avcı rast geldi cesede. Fransa’ya ulaşmaya çalışan isimsiz genç 1.500 metre yükseklikte yürüyordu. Bir ihtimal gruptan ayrıldı ve yolunu kaybetti Kuzey İtalya’nın sert 2017 kışında tipiye yakalandı. Haziran ayında karlar erimeye başlayınca buzdan mezarında çürümeye yüz tutmuştu. Ayağında bir çift jimnastik ayakkabısı, yanı başında google maps’i izleyerek en kısa yoldan Fransa’ya ulaşmayı düşlediği cep telefonu vardı.

Genç Afrikalılar, adı gibi ürkütücü Orrido del Frejus’da dağ yollarını izleyerek ulaşmaya çalışıyordu Fransa’ya. 1.540 metre yükseklikte yürüyorlardı. Haritalara göre Fransa birkaç adım mesafedeydi. Oysa her şey bir yanılsamaydı. Gruptan ayrılan ve kar fırtınasına yakalanan Afrikalı genç, İtalya’da karların erimesiyle “buz adam Ötzi” gibi çıktı gün ışığına. Kayıtlara İtalya’da şimdiye kadar bulunan ilk ölü göçmen diye geçti.

Öte yanda Fransa’da daha önce bir başka Afrikalı genç, Blessin Mathew yaşamını yitirdi. Sınır polisinden kaçarken çağlayana düşen 21 yaşındaki Mathew, boğularak can verdi. Mathew’in ardından Senegalli bir başka genç Mamadou, Alberts mevkiinde soğuktan can verdi. Fransa’da birkaç ay öncesine kadar göçmenleri önce köpeklerle, bu yeterli gelmezse dronlar ve moto-kayaklarla takip ediyorlardı.

Orrida del Frejus’da son nefesini veren talihsiz gencin cesedi, İtalya bisiklet turunun noktalandığı Bardonecchia’da bulundu. 2017-2018 kışında Uganda, Mali, Sudan, Gambiya ve Mısır’dan kaçan binlerce genç, İtalya’yı Fransa’ya bağlayan dağ yollarını aştı. İsimsiz genç, belli bir gruba bağlı değildi. Cep telefonundaki google maps’e güveniyordu. Bu gençlerin birçoğu karı ilk defa görüyor ve dokunuyordu. Birçok kez çetin dağ yollarında rehberlik yapanlara 200 avro ödüyorlardı. Fransa yönüne işaret eden noktada çeşitli dillerde “ölüm tehlikesine” işaret ediliyordu. Ancak bu gençler, Afrika’ya dönmek yerine yaşamlarını tehlikeye atmayı tercih ettiler.

Bardonecchia belediye başkanı geçtiğimiz kış ayları boyunca 1.500 Afrikalı göçmene destek verdiklerini anlatıyor. “Orrida de Frejus’da donarak can veren genç, bir ihtimal 8 aralıkta kaydedilen tipiye yakalandı. Yolunu değiştirmeseydi belki de kurtlara yem olmazdı.” diyor

Temmuz sıcağında yolu Stretta vadisine düşenler kışın binlerce Afrikalının göçüne tanıklık eden Pian del Colle’de bir tür açık hava müzesiyle karşı kaşıya geliyor. Bu müzede büyük göçten arda kalan bulgular, spor ayakkabılar, gıda artıkları, eldivenler, bereler ve küçük bir seccade.

Tarsia’da göçmenlere anıtsal mezarlık

İtalya ile Fransa arasındaki dağlık alandan Akdeniz’e baktığımızda karşımıza büyük bir mezarlık geliyor. İtalya’da yayımlanan çeşitli verilere göre 1988’den bu yana Akdeniz’de 31 bin göçmen can verdi.

İtalya’da hükümet limanlarını göçmenlere kaparken güneyde Kalabria bölgesinde Tarsia ve Armo kasabalarında yerel yönetim, denizde can veren isimsiz ölüler anısına iki mezarlık projesini hayata geçirdi.

Tarsia, Cosenza’ya bağlı bir kasaba. Tarsia’da cansız bedeni Bodrum sahiline vuran Aylan Kurdi’nin adını taşıyan mezarlıkta İtalya’ya ulaşma düşleri denizde son bulan, boğularak can veren binlerce isimsiz göçmen uyuyor.

Tarsia Uluslar arası Göçmenler Mezarlığı, 27 bin metrekarelik zeytinlik bir alanda kuruldu. Bugüne kadar Kalabriya ve Sicilya’da metruk mezarlıklara defnedilen ölüler, son uykularını şimdi hep birlikte onlara adanan anıtsal bir mezarlıkta uyuyacak. Tarsia yönetimi Suriye’den ailesiyle kaçarken denizde can veren çocuk Aylan Kurdi’nin adını taşıyan bu mezarlığın bütün dünyaya barış ve umut getirmesini umut ediyor.

Tarsia mezarlığının yankıları ve güneyli İtalyanların ırkçılığa karşı aldıkları pozisyon Avrupa’da dikkat çekerken bir başka güneyli kasaba Armo’da hayata geçirilen yeni bir mezarlık gündeme oturdu.

Hıristiyan yardım kuruluşu Caritas Reggio Calabria-Bova’nın girişimiyle Armo’daki küçük mezarlık restore edilerek can veren 80 göçmene tahsis edildi. Akdeniz’de yol alırken yaşamını yitiren göçmenler arasında çok sayıda kadın ve çocuk da vardı. Caritas yönetimi, Armo mezarlığının Akdeniz’de bugüne kadar can veren 31 bin göçmenin unutulmaması adına restore edildiğini anımsatıyor.

Armo göçmen mezarlığında her kültür ve dinin temsilcisi ölü canların mezarları sürekli bakım altında. Lampedusa’nın bugüne kadar Avrupa’ya açılan bir kapı olduğuna vurgu yapılırken, umut yolculuğunda ölenlerin hatırlanmasına dikkat çekiliyor.

Armo yönetimi mezarlığı, her yıl kasım ayında kutlanan Ölüler Bayramı’nda törenle açacak. İtalyanları ülkenin “göçmen istilasına” uğradığı masalıyla kandıran başbakan yardımcısı Matteo Salvini’nin güneyli başkanların ırkçılığa karşı tavır alan seçimine nasıl bakacağını bilmiyoruz.

Karadeniz’de can veren ve kimliği belirsiz kişilerin gömüldüğü bir mezarlığın varlığından haberdar olmuştum. Irkçı rüzgarların estiği İtalya’nın güney ucunda iki küçük kasabada hayata geçirilen kimsesiz göçmenler mezarlığı, Karadeniz’deki kimsesizler mezarlığını anımsattı bana. Akdeniz’de ölen canların son uykularına daldıkları Tarsia ve Armo, İstanbul’un artık yerinde yeller esen “cellat mezarlıkları” gibi gözden ırak ve sessiz.

İtalya-Fransa arasında kış aylarında binlerce Afrikalı göçmen yürüdü.