AKP İktidarı düşürdüğü uçağın altında kalıyor!

Türkiyenin sınıra yakın bir bölgede, ancak, Suriye hava sahası içinde –bu bilgi kesinleşti- El Kaide, El Nusra ve IŞİD bağlantılı cihatçı çetelere yönelik operasyon yapan bir Rus uçağını düşürmesi büyük bir krize yol açtı. Öyle görünüyor ki, bu olay hem bölge jeopolitiğini hızla değiştirecek hem de Tayyip Erdoğan ve AKP iktidarının kaderini derinden etkileyecek.

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrovun, Türkiye tarafından gerçekleştirilen saldırının "önceden planlı"ve "provokasyona yönelik" olduğunu açıklamasının ardından, uçağın sağ kalan pilotu da bunu destekleyen bir açıklama yaptı. Saldırıdan sağ kurtulan Rus pilot Konstantin Murakhtin, uçağının vurulmasından önce Türk jetleri tarafından herhangi bir uyarının yapılmadığını söyledi.

Türkiyenin, Rus uçağının düşürülmesinin hemen ardından Moskova ile ilitişim kurmak yerine, hemen NATOya başvurarak toplantı istemesi, operasyonun hesaplı olduğu yönündeki iddiayı güçlendirdi. Erdoğanın Obamayı da  telefonla arayarak destek istemesi, Rusyanın tepkisini daha da sertleştirmesine yol açtı.

Bu arada, NATO ve ABDnin beklenenin aksine AKP yönetimine güçlü bir destek vermediği görüldü. Dahası NATO ve ABDnin, Bu olaya bizi karıştırmayın, sorunu aranızda çözün tadındaki açıklaması, AKP iktidarında bir paniğe yol açtı.

Özellikle Erdoğan ve Davutoğlunun, ABD ve NATOnun kendilerini destekleyeceği varsayımıyla, daha olayın ilk saatlerinden itibaren hesapsızca konuşması tam bir ciddiyetsizlik örneğiydi. Erdoğan yönetiminin, hamasi açıklamalardan sonra durumun ciddiyetini görünce, çark ederek gerilimi düşürmeye çalışması ise bir samimiyetzlik örneği oluşturdu.

AKP iktidarının hesabı ve yeni bölge jeopolitiği

Olası bir savaş felaketinin eşiğine gelmek bir yana, önümüzde tam anlamıyla bir rezalet var. Durum sanılandan çok daha ciddi. Çok katlı bir sorunla karşı karşıyayız. Şimdi, Türkiye ve bölge nereye gidiyor sorusunun yanıtını arayarak olasılıkları ve kimi sonuçları sırayla görelim:

1- Mezhepçi bir anlayış ve dar siyasi hesaplarla Suriyede IŞİD dahil, El Nusra, El Kaide, Fetih Ordusu Ahrar-u Şam, Sultan Abdülhamit Tugayları gibi, aralarında Sünni Türkmen çetelerinde bulunduğu islamcı terör örgütlerine üs, silah, cephene ve mali destek veren AKP yönetimi; Paris katliamı sonrasında zor duruma düştü. Batı Suriye politikasını değiştirdiği ve Esadlı bir çözüm çizgisine yaklaştığı halde, Erdoğan-AKP iktidarı gerici hesaplarında ve Esadı devirme hedefinde ısrar etti. Bu durum AKPyi yalnızlaştırdı.

2- Suudi Arabistan ve Katar gericiliği ile bölgede Sünni bir eksen ve/veya blok oluşturmak isteyen Erdoğan yönetimi, Yeni Osmanlıcı bu hedefe ulaşmayı, kendi iktidarının sürdürülebilirliği ve kalıcılaştırılması için zorunlu görüyor. Pek yanıldığı da söylenemez. Çünkü, Cumhuriyeti yıkıp, ılımlı da olsa yerine bir dinci/islamcı rejim kurmak, ancak uygun bir bölge jeopolitiği ve ulaslararası iklimin bulunması halinde mümkün.

3- Öte yandan, AKP ve Erdoğanı iktidara getiren bütün dış dinamiklerin değiştiği görülüyor. Bir Amerikan projesi olarak kurulan, iç dinamiklere olduğu kadar, başlangıçta daha çok dış dinamiklere yaslanan AKP iktidarı, aslında tarihsel ömrünü tüketmiş görünüyor. Ancak bunun ne AKP farkında ne de Erdoğan. AKP yönetimi ve Erdoğanın yaptığı tek şey, siyasal ömürlerini uzatmaktan ibaret.

4- Suriyede rejimin yıkılma tehlikesinin oluşmasıyla Rusya, İran, hatta Çinin devreye gireceği açıktı. Çünkü Suriyeden sonra sıranın İrana geleceği herkesin bildiği bir sır gibiydi. Diğer tarftan eğer Suriye düşseydi, Rusya Ortadoğudaki en önemli müttefikini ve Akdenizdeki tek deniz üssünü (Tartus) kaybedecekti. Dahası Rusya gibi, Sovyetler Birliğinin varisi ve yeniden süper güç olmaya çalışan bir ülkenin, Ortadoğu denkleminin dışına düşürülmeyi kabul etmeyeceği kesindi.

5- Türkiyenin ABD ve Batı adına bir tür vekalet savaşı yürütmesinin başlıca nedeni de buydu. NATO ve ABD, Rusya ile doğrudan bir savaşı göze alamadıkları için Türkiyeyi vekaleten savaşa sürmüşlerdi. Eğer NATO Libyada olduğu gibi doğrudan Suriyeye de müdahale etmeye kalksaydı, bu savaşa Rusyanın yanısıra bölgenin güçlü ülkesi İran katılacak ve fiziki uzaklığına karşın belki Çin de devreye girecekti. Batı bunu biliyordu. Ancak ufukları imam hatip tedrisatıyla sınırlı olan AKP kadroları bu gerçeği bir türlü göremedi.

6- AKP, kendisine biçilen rolü fazlasıyla abarttı. Erdoğan yönetimi, kendi dinci programını açıkça uygulamaya başladığında Batıdan aldığı desteğin sürmeyeceğini görüyor, bu nedenle bölgede güçlü bir yaşam alanı, bir tür "hinterland" yaratmaya çalışıyordu.

Rusyanın dönüşü, IŞİD ve değişen dengeler

7- Ancak, IŞİDin ilkel bir yıkıcı güç olarak ortaya çıktığı ve Avrupa uygarlığını tehdit ettiği koşullarda, hem ABD ve Batı Suriyede sonuç alınamaycağını görmüş hem de Rusya Libyada düştüğü tuzağın bilgisiyle beklenmedik şekilde ve hızla devreye girmişti. Özellikle Rusyanın askeri gücüyle devreye girmesi bölgedeki bütün denklemleri değiştirdi. Daha önce bir tür mahallenin delisi muamelesi yapılarak kışkırtılan Erdoğan ve AKP yönetimi, işte bu durum değişikliğini yeterince okuyamadı. Okusa da kabullenmek istemedi.

8- Öyle görülüyor ki, ABD ve Batı da AKPnin Suriye hamlelerini başlangıçta destekleyerek Rusyanınılımlı muhalefet denilen güçleri tasfiyesini önlemeye çalıştı. Ancak, Rusya geri adım atmayıp tutumunu daha da sertleştirdi. Paris katliamının da etkisiyle ABD ve Batı ısrarını sürdüremedi. Bunun üzerine, Suriyede devre dışı kalan Erdoğan yönetimi, kurnazca bir hamle yapmaya kalkıştı. Bir oldu bitti hali yaratarak Suriye konferansı öncesinde ABD ve NATOyu sıcak çatışmanın içine çekmeyi denedi. Ancak, bu şark kurnazlığı tutmadı.

9- ABD ve NATO, açıkça biz yokuz, sorunu kendi aranızda çözün dedi. Olay, dinci tüccar kurnazlığıyla dış politika yürütmeye çalışan Erdoğan yönetiminin kavrayamayacağı kadar ciddiydi. Soğuk Savaş döneminde bile, ne ABD ne de NATO bir Rus/Sovyet uçağını düşürmeyi göze alamamıştı. Bilindiği gibi Ukrayna krizi sırasında bile, Rusya devreye girince, Batı, daha önce desteklediği isyancıları yalnız bırakmak zorunda kalmış ve olan biteni seyretmişti.

Rusya karşılık vermezse iddialarını yitirir

10- Yeniden bir süper güç olarak yükselen, kaybettiği etki alanlarını geri almaya çalışan, bu amaçla devlet yapılanmasını, silahlı kuvvetlerini ve ekonomisini hızla toparlayan Rusya; eğer küresel iddiaları konusunda inandırıcı olmak istiyorsa, böyle bir saldırıyı yanıtsız bırakamaz. Rusya, eğer uçağını düşüren Türkiyeye sert, etkili ve bütün dünya nezdinde örnek oluşturacak bir yanıt veremezse, kimse onun küresel iddialarını ciddiye almayacaktır.

11- Rusyanın Türkiyeye askeri karşılık vermemesinin, siyasal ve ekonomik bazı yaptırımlarla yetinmesinin tek yolu; Erdoğan yönetiminin açıkça özür dileyerek, ben yaptım sen yapma tutumunu takınmasıdır. Dahası Suriyedeki bütün faaliyetlerini durdurması ve cihatçılara desteği kesmesi gereklidir.

12- Rusya, öncelikle angajman kuralları denilen diplomatik-askeri şartı tersine çevirecektir. Örneğin, Suriye sınırına 10 km yaklaşan bütün yabancı uçakların vurulacağını ilan edecektir. Bu durum Türkiye için bölgede tam bir uçuş yasağı demektir. Öyle ki, Türk savaş uçakları Mardin üzerinde bile uçamayacak duruma gelebilir. Suriye sınırlarını Rusya koruyacak, cihatçı geçişlerine ve silah-cephane sevkiyatına izin vermeyecektir. Ve emin olun ki, ilk fırsatta bir Türk savaş uçağını vurmayı da planlayacaktır.

13- Rusya ayrıca Türkmenlere yardım bahanesiyle Suriye topraklarında yasadışı şekilde bulunan Türk Özel Kuvvetlerini vuracaktır. Daha önemlisi, sadece IŞİD değil, Türkmen çeteler dahil bütün islamcı terör örgütlerine yönelik sert bir imha operasyonuna girişecektir. Emin olun Batı bu duruma hiç ses çıkaramayacaktır. Tayyip Erdoğana gelince; cılız bir-iki açıklama yapmakla yetinecektir.

Uçak krizi Esad ve Erdoğanın kaderini belirleyecek

14- Öyle anlaşılıyor ki, Rus uçağının düşürülmesiyle başlayan kriz ve oluşan tablo hem bölgenin hem de Erdoğan yönetiminin kaderini temelden etkileyecek. Türkiyede 7 Haziran seçim sonuçlarını zorla değiştiren, toplumdan tazelenmiş bir onay üretmekte zorlanan, halkın yüzde 50sinden fazlasının derin bir nefretini kazanan Erdoğan-AKP yönetiminin, bölgedeki gelişmelerin de etkisiyle bu kez 4 yıllık iktidar dönemini tamamlaması zor görünüyor. Çünkü öyle anlaşılıyor ki, Suriyede gericilik yenilecek ve Esad kalacak. Daha önce defalarca yazdığım gibi; Esad kalırsa Erdoğan gidecektir.

15- Rusyanın bölgesel hesapları ve kapitalist sistem içinde tuttuğu yer ne olursa olsun; bu tarihsel dönemeçte belli ki, insanlık için olumlu ve aydınlanmacı bir rol oynayacak. Ancak, bu konuda yine de temkinli olmakta yarar var. Çünkü, yine belli ki, tarihin biçtiği bu olumlu rol, kısa 20. yüzyılın ardından insanlığın aleyhine akan tarihin bir tesellisi olmaktan öteye geçmeyecek. Ayrıca not düşmekte yarar var ki; bazı kritik tavizlerin koparılması ve Erdoğan yönetiminin geri çekilmesi halinde, Rusyanın bu olayı unutması da benim açımdan sürpriz olmayacak.