Alzheimer'a Benzeyen Yeni Hafıza Rahatsızlığı Tanımlandı

Bilim insanları, Alzheimer'a benzeyen ancak yalnızca hafızayı etkileyen Limbik-Baskın Amnestik Nörodejeneratif Sendrom (LANS) adını verdikleri bir rahatsızlığı tanımladı. Beynin limbik sisteminde TDP-43 proteininin birikmesiyle ortaya çıkan bu sendrom, Alzheimer'dan daha yavaş ilerliyor ve doğru teşhislerle daha uygun tedavi yöntemleri geliştirilebileceği öngörülüyor.

Alzheimer'ın en yaygın demans türlerinden biri olarak hafıza kaybı, düşünme ve karar verme becerilerinin gerilemesi ve konuşma zorlukları gibi belirtilerle kendini gösterdiği bilinir. Ancak limbik-baskın amnestik nörodejeneratif sendrom (LANS) adında benzer bir sendrom da bulunmaktadır. LANS, beynin limbik sistemini etkileyerek hafıza kaybına yol açar, ancak bu sendromun belirtileri genellikle sadece kişinin ölümünden sonra beyninin incelenmesiyle ortaya çıkıyordu. Bu durum, hastaların genellikle Alzheimer teşhisi almasına veya teşhis konulamamasına neden oluyordu.

LANS, Alzheimer'dan farklı olarak yalnızca hafızayı etkiler. Brain Communications adlı hakemli dergide 17 Temmuz 2024 tarihinde yayımlanan bir çalışmada, bu sendromun tespiti için yeni kriterler belirlendi. Bu kriterlerin, daha doğru teşhisler ve dolayısıyla daha uygun tedavi yöntemleri geliştirilmesine olanak tanıyacağı düşünülmektedir.

Çalışmada, ileri yaşta yaşamını kaybetmiş en az 200 kişinin verileri incelenmiştir. Araştırmacılar, LANS'in en az 75 yaşındaki kişilerde yavaş ilerleyen hafıza kaybıyla tanımlandığı sonucuna varmışlardır. LANS'in, hafıza açısından önemli olan limbik sistemde TDP-43 adlı proteinin birikmesiyle ortaya çıktığı düşünülmektedir, ancak bu teoriyi doğrulamak için daha fazla araştırma gerekmektedir.

Bu çalışmada LANS'in Alzheimer'dan farklı olarak büyük ölçüde yalnızca hafızayı etkilediği ve Alzheimer tedavisinde kullanılan ilaçların bu sendrom için risk oluşturabileceği belirtilmiştir. Dolayısıyla, LANS'in tanımlanması, gereksiz tedavilerin önüne geçebilir.

Araştırmalar ayrıca, yaşa bağlı olarak ortaya çıkan LANS'in, Alzheimer'dan daha yavaş ilerlediğini göstermiştir. Mayo Clinic'ten nörolog Dr. David T. Jones, bu çalışmada "Hafıza semptomları, Alzheimer hastalığını taklit ediyor gibi görünen ancak beyin görüntülerine veya biyobelirteçlerine bakıldığında Alzheimer olmadığı açık olan hastalarla karşılaşıyoruz" ifadelerini kullanmıştır. 

Bu araştırma, 80'li yaşlarda hafıza sorunları yaşayan bir kişinin her zaman Alzheimer hastası olmayabileceğini, farklı bir sendromun var olabileceğini göstermektedir. Ancak çalışmanın sınırlılıkları bulunmaktadır; katılımcı sayısının azlığı ve yalnızca yaşamını kaybetmiş kişileri içermesi gibi nedenlerle, bu bulguların başka çalışmalarla desteklenmesi gerekmektedir.