Kansere çözüm bulunuyor mu? Bilim insanlarından heyecanlandıran çalışma

Zonguldak'ta geliştirilen ilaç adayı bileşik, kanser tedavisinde önemli bir adımı temsil ediyor. ZBEÜ, Tıp Fakültesi ve Gazi Üniversitesi iş birliğiyle yapılan çalışma, farklı kanser türlerinde umut vadeden sonuçlar elde etti. TÜBİTAK 3001 projesi kapsamında geliştirilen "Selenotetrazol Halkası İçeren Pürin Analogları" adlı bileşik, Türk Patent ve Marka Kurumu'ndan Patent Tescil Belgesi aldı. Bu belgeyle birlikte ilaç adayı bileşik, kanser tedavisindeki potansiyelini resmi olarak belgelendirdi.

EKSİPERİMENTAL TESTLER VE ETKİNLİK

Bileşikler, çeşitli hücre hatlarında test edilerek, melanoma, over, lenfoma ve periferik kan lenfositleri gibi kanser türlerinde kullanılabilirliği gösterildi. Bu bileşiklerin, mevcut kanser tedavilerinden biri olan 6-merkaptopürin bileşiğinden daha etkili olduğu gözlendi. Selenyumun kemoterapi sürecinde bağışıklık sistemi ve normal dokulardaki hücresel hasarın düzeltilmesinde kullanılabilme olasılığı üzerine önemli bulgular sundu. Doktor Öğretim Üyesi Gülay Dilek, çalışmalarına dair açıklamalarda bulundu.

Dilek, "Biz bu çalışmada selenyum ve tetrazole içeren pürin türevleri sentezledik. Pürin türevleri zaten onlarla ilgili kemoterapi ilaçları mevcut. Bizim diğer pürin türevlerinden farkı selenyumla ilgili çalışmalar çok azdı. Selenapürin içeren bileşikler çok kararsız olduğu için bununla ilgili yapılan çalışmalar üzerine çok fazla gidilmemişti. Çok etkili oldukları halde. Biz selenapürin içeren bileşikler sentezledik ama bizim bileşiklerimiz daha kararlı. Biz bu bileşiklerin aynı zamanda sentezlediğimiz bu bileşiklerin aynı zamanda kükürt türevine benzer kükürt içeren bileşiği bileşiği ile kıyasladık. Ondan daha fazla etki gösterdiğini gördük, kanser hücreleri üzerinde. O yüzden de patent almaya karar verdik" dedi.

"PATENT SÜRECİ ZORLU GEÇTİ"

Çalışma, kemoterapi sırasında oluşabilecek hücresel hasarı onarma potansiyeli taşıyan bir keşfi de beraberinde getirdi. ZBEÜ Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. İshak Özel Tekin de dört yıllık çalışma üzerine şu bilgileri aktardı.

"Gülay hocamın sentezlediği bileşiklerin sentezleme macerası aslında biraz zorlu bir macera oldu. Ama sonrasında elde eden ürünlerin üç değişik kanser tipinde etkisini araştırdık. Cilt kanseri olan malign melanom da over kanserinde ve lenfomadaki etkilerini çalıştık. Kendi laboratuvarımızda hem hücre üzerindeki toksik etkilerini kanser hücresi üzerindeki toplu etkilerini hem de DNA sentezine olan etkilerini gösterdik. Yayınımız 2023 yılında çok değerli makale tarafından da dikkat çekti. Mevcut potansiyel ilaçlara alternatif olabilecek yeni moleküller arasında yer aldı. Bu da bir ümit verdi. Evet şu an bir ilacımız yok. Ama bir ön ilacımız ilaç olabilecek ve yüksek potansiyeli olan bir ürünümüz var. Ve bu ürünün tamamen tasarlanması ve deneylerin yapılması Hocamın yürütücülüğünde gerçekleşti. Patent sürecimiz aslında çok zorlu bir süreç oldu. Dört yıl sürdü. Yani dört yılın sonrasında onayımız geldi. Ama sonuçtan mutluyuz. Çünkü dünyada selena tetrazole halkasıyla böyle bir ürün yok. Bizim ürünümüz dışında. Gülay hocanın sentezlediği dışında. Ve oldukça da etkin, gelecek vadeden ilaca dönüşme potansiyeli yüksek olan bir türev olduğunu düşünüyoruz açıkçası."