Vücudu kontrolsüzce büyüten hastalık 'Akromegali' ile ilgili önemli bilgiler

Beyin Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Çetin Ayhan Evliyaoğlu, Akromegali ilgili önemli bilgiler verdi.

Akromegali hastalığı nedir?

Beyin tabanında yer alan hipofiz bezinin çok fazla oranda büyüme hormonu salgılaması nedeniyle oluşan bir sağlık problemidir. Eozinofilik adenom sonucunda aşırı büyüme hormonu salgılanır ve vücudun belli bölümleri normale oranla daha fazla büyümeye başlar.

Normal şartlarda büyüme hormonu çocuklarda kemik ve yumuşak doku gelişimini desteklerken yetişkinlerde metabolizmanın kontrolünü sağlar. Ancak hastaların çoğunda iyi huylu hipofiz tümörü bulunduğundan büyüme hormonu kontrolden çıkar. Kişilerin elleri ve ayaklarında anormal büyümeler görülür. Tedavi edilmediğinde ise iç organlara zarar verebilir.

Akromegali neden olur?

Hipofiz bezi, küçük bir yapı olmasına karşın hormonların dengeli olarak üretilmesini sağlayan önemli bir merkezdir. Bir nevi salgı bezlerinin kumanda merkezidir. Bu noktada yaşanan herhangi bir anomalilik, önemli sorunlara davetiye çıkarabilir. Gözlerin hemen arkasında yer alan hipofiz bezinde gelişen tümörler ise büyüme hormonunun kontrolsüz salgılanmasına yol açabilir.

Akromegali belirtileri nelerdir?

• Ellerde ve ayaklarda büyüme,

• Burnun irileşmesi,

• Dilin büyümesi,

• Çenenin giderek ileriye doğru uzaması,

• Dişler arasında boşluklar,

• Dudaklarda büyüme,

• Aşırı terleme,

• Yorgunluk ve halsizlik,

• Baş ağrısı,

• Ses kısıklığı,

• Kadınlarda adet düzensizliği,

• Cinsel isteksizlik,

• Erkeklerde istikrarsızlık,

• Ciltte kalınlaşma,

• Uyku apnesi,

• Horlama,

• Kaslarda güç kaybı,

• Hormonal bozulmalar.

Akromegali iç organlara zarar verebilir

Büyüme hormonunun kontrolden çıkmasıyla ortaya çıkan akromegali çoğu zaman kendini belli etmeden yıllar sonra ortaya çıkabilir. Çünkü semptomlar kademeli olarak gelişir. Geç müdahale edilmesi ise birçok problemi beraberinde getirir. İç organlarda anormal bir büyüme gözlemlenir. Bu durum ise iç organlara zarar vererek fonksiyonlarını yerine getirmesine engel olabilir. Eğer büyüme hormonu çocukluk çağında kemiklerde epifiz hattının kapanmasından önce artarsa bu durumda igontizm denilen darlaşma ortaya çıkabilir.

Akromegali nasıl teşhis edilir?

Teşhis için genellikle glukoz testi uygulanır. Glukozun en önemli özelliği büyüme hormonunun salgılanmasını baskılamasıdır. Glukoz yüklenmesi ile GH seviyesinde azalma olmaz. Bu durumda glukozun kan değerlerinde bir etkisi olmazsa kontrolsüz büyüme hormonu olduğu kanıtlanmış olur. Eğer bu durumun ortaya çıkmasında tümör etkiliyse MRG ile tümörün yeri ve büyüklüğü ortaya çıkarılabilir.

Akromegali tedavi edilebilir mi?

Tedavide 3 farklı yaklaşım benimsenir. Bunlardan ilki ilaç tedavisidir. İlaç tedavisinin amacı büyüme hormonu düzeyini normale indirmektir. Diğer bir tedavi yaklaşımı ise cerrahidir. Bu noktada hipofiz bezinde gelişen tümör alınarak kontrolsüz büyümenin önüne geçilir. Adenomun büyüklüğüne göre burun içinden endoskopik veya mikroskopik yönden girilerek transkronid yolla adenom çıkarılır. Son olarak radyoterapi yöntemi tercih edilir. Ameliyat kadar etkili olmayan bu yöntemde hipofiz bezine radyoaktif çekirdek yerleştirilebilir veya radyoterapi uygulanabilir.